nam quốc sơn hà của ai

Bách khoa toàn thư phanh Wikipedia

Bạn đang xem: nam quốc sơn hà của ai

Nam quốc tát hà (chữ Hán: 南國山河) là 1 trong bài xích thơ thất ngôn tứ tuyệt viết lách vày văn ngôn ko rõ rệt người sáng tác (mặc mặc dù một số mối cung cấp nhận định rằng Lý Thường Kiệt là kẻ viết lách ra), được xem là phiên bản Tuyên ngôn song lập thứ nhất của VN, xác định độc lập của phòng cầm cố quyền Đại Việt bên trên những vùng khu đất của tôi.^[1][2] Bài thơ này còn có tính năng khuyến khích lòng tin quân sĩ, hùn Lê Hoàn kháng quân Tống năm 981^[3] và Lý Thường Kiệt kháng quân Tống năm 1077. Trong văn hóa truyền thống, chân thành và ý nghĩa và độ quý hiếm của bài xích thơ nhập lịch sử dân tộc VN được người Việt thừa nhận thoáng rộng.^[4]

Tên gọi

Bài thơ này vốn liếng ko mang tên, tên thường gọi Nam quốc tát hà là vì những người dân biên soạn cuốn sách Hợp tuyển chọn thơ văn Việt Nam, luyện 2 (sách vì thế Nhà Xuất phiên bản Văn học tập xuất phiên bản năm 1976) đưa ra, lấy kể từ tư chữ đầu nhập câu thơ thứ nhất của bài xích thơ này (Nam quốc tát hà Nam đế cư).^[5]

Văn bản

Bài thơ Nam quốc tát hà sở hữu tối thiểu là 35 dị phiên bản sách và 8 dị phiên bản thần tích. Thư tịch thứ nhất sở hữu chép bài xích thơ này là sách Việt năng lượng điện u linh tập, tuy vậy phiên bản Nam quốc tát hà nhập Việt năng lượng điện u linh tập ko nên là phiên bản được nghe biết tối đa, phiên bản ghi nhập Đại Việt sử ký toàn thư mới nhất là phiên bản được không ít người biết nhất. Đại Việt sử ký toàn thư là cỗ chủ yếu sử thứ nhất sở hữu biên chép bài xích thơ này.^[6][7][8]

Bản ghi nhập Đại Việt sử ký toàn thư như sau:^[9]

南國山河南帝居

截然分定在天書

如何逆虜來侵犯

汝等行看取敗虛

Nguyên văn Hán –Việt:

Nam quốc tát hà Nam đế cư

Tiệt nhiên tấp tểnh phận bên trên thiên thư

Như hà nghịch ngợm lỗ lai xâm phạm

Nhữ đẳng hành khan thủ bại hỏng.

Bản dịch nôm của Nguyễn Tri Tài:^[10]

Sông núi nước Nam, vua nước Nam ở,

Phân vị rẽ ròi vẫn ghi nhập sách trời.

Cớ sao lũ giặc bạo ngược cho tới xâm phạm,

Chúng bây rồi coi, tiếp tục chuốc lấy thất bên trên tan tành.

Bản dịch nôm của Nguyễn Hùng Vĩ:^[11]

Sông núi nước Nam, Nam đế quản ngại trị

Hiển nhiên vẫn tấp tểnh phận bên trên thiên thư

Cớ sao bọn giặc ngỗ ngược cho tới xâm phạm

Mà bọn chúng cất cánh, coi đi ra, lại chịu đựng bại ư?

Bản dịch của Trần Trọng Kim

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Rành rành tấp tểnh phận ở sách trời

Cớ sao lũ giặc sang trọng xâm phạm

Chúng cất cánh sẽ ảnh hưởng tấn công tơi bời.

Lịch sử

Hiện ni, sơ cỗ đo đếm vẫn thấy có tầm khoảng 30 dị phiên bản bài xích thơ Nam quốc tát hà ở trong những văn phiên bản Hán Nôm chép tay hoặc tương khắc mộc. Cụ thể là 8 phiên bản Việt năng lượng điện u linh, 10 phiên bản Lĩnh Nam chích quái:^[12], Thần phả thông thường cửa ngõ sông Ngũ Huyện (Quả Cảm, Hoà Long, Yên Phong, Bắc Ninh), Biển tương khắc bài xích thơ Nam quốc tát hà ở Phù Khê Đông (Tiên Sơn, Bắc Ninh), Trương tôn thần sự tích, Thiên Nam vân lục liệt truyện, Dư địa chí, Đại Nam nhất thống chí; phẳng trình thản cỗ.^[13]

Trong cuộc chiến tranh Tống–Việt lượt loại nhất

Theo sách Lĩnh Nam chích quái:^[14]

Năm Thiên Phúc vẹn toàn niên hiệu vua Lê Đại Hành; Tống Thái Tổ sai Hầu Nhân chỉ, Tôn Toàn Hưng đựng quân xâm lăng nước Nam. Hai mặt mũi đối lũy nằm trong cầm cố cự cùng nhau ở sông Đồ Lỗ. Vua Lê Đại Hành chiêm bao thấy nhị anh thần nhân phía trên sông vái nhưng mà bảo rằng chúng ta là Trương Hống, Trương Hát xưa theo đòi Triệu Việt Vương; ni van lơn nằm trong mái ấm vua tấn công giặc nhằm cứu vớt hình hài. Vua Lê Đại Hành tỉnh dậy ngay lập tức nhen nhóm hương thơm khấn cầu thần hùn. Đêm ấy thấy một người dẫn đoàn âm binh áo white và một người dẫn đoàn âm binh áo đỏ au kể từ phía Bắc sông Như Nguyệt và lại nằm trong xông nhập trại quân Tống nhưng mà tấn công. Quân Tống kinh hoàng, thần nhân tàng hình bên trên ko, rộng lớn giờ đồng hồ dìm rằng:

Quân Tống nghe thấy, xéo giẫm lên nhau chạy tan, đại bại nhưng mà về. Vua Lê Đại Hành về bên ăn mừng, truy phong mang đến nhị vị thần nhân, một là Tinh Mẫn Đại Vương lập miếu thờ bên trên trượt phụ thân sông Long Nhãn, nhị là Khước Mẫn Đại vương vãi lập miếu ở trượt phụ thân sông Như Nguyệt.

Đa số những mái ấm nghiên cứu và phân tích thống nhất đề thương hiệu khuyết danh người sáng tác bài xích thơ. Riêng Lê Mạnh Thát nhập bài xích "Pháp Thuận và bài xích thơ thần nước Nam sông núi" nhận định rằng người sáng tác bài xích thơ là Đỗ Pháp Thuận.

Các mái ấm nghiên cứu và phân tích thời gian gần đây thống nhất ý kiến Nam quốc tát hà là bài xích thơ xuất hiện nay bên dưới thời Lê Đại Hành và nối tiếp được Lý Thường Kiệt áp dụng về sau.^[a][15][16]

Trong cuộc chiến tranh Tống–Việt lượt loại hai

Theo sách Đại Việt sử ký toàn thư

Năm 1076, Quách Quỳ, Triệu Tiết rước quân 9 tướng mạo, phù hợp với Chiêm Thành, Chân Lạp tiến công Đại Việt. Hai mặt mũi giao đấu ở sông Như Nguyệt, một tối quân sĩ chợt nghe nhập thông thường Trương tướng mạo quân^[17] nổi tiếng phát âm to lớn rằng:

Sau này đúng thật câu nói. thơ, Lý Thường Kiệt vượt mặt quân Tống.^[18][19]

Theo sách Việt năng lượng điện u linh – Chuyện Trương Hống và Trương Hát

Thời Nam Tấn Vương mái ấm Ngô lên đường tấn công dẹp Lý Huy ở Long Châu, đóng góp quân ở cửa ngõ Phù Lan, tối ngủ chiêm bao thấy nhị người kỳ vĩ, dung mạo tuấn tú cho tới trình làng mái ấm vua và van lơn trợ chiến. Nhà vua chất vấn tính danh, chúng ta vấn đáp rằng chúng ta là đồng đội vốn liếng người Phù Lan, thực hiện tướng mạo của Triệu Việt Vương, Việt Vương bị Lý Nam Đế (Hậu Lý Nam Đế) vượt mặt. Nam Đế thực hiện lễ trọng ý ham muốn mang đến chúng ta thực hiện quan; nhị đồng đội khước từ, trốn nhập núi Phù Long, Nam Đế rất nhiều lần cho tất cả những người truy nã ko được, mới nhất treo ngàn vàng cầu người bắt. Hai đồng đội đều tu nằm trong độc nhưng mà bị tiêu diệt. Thượng đế thương chúng ta không có tội mang đến thực hiện Than Hà Long Quân Phó Sứ, tuần nhị sông Vũ Bình và Lạng Giang đến tới tận bên trên mối cung cấp, hiệu là Thần Giang Phó Đô Sứ. Trước cơ đã hỗ trợ vua Ngô Quyền nhập chiến dịch Bạch Đằng.

Nam Tấn Vương tỉnh dậy mới nhất rước tế và khấn thần phò trợ. Sau cơ Nam Tấn Vương thắng trận, bình xong xuôi quân Tây Long vua sai sứ phân tách địa điểm lập thông thường thờ, đều phong thực hiện Phúc Thần một phương, chiếu phong anh là Đại Đương Giang Đô Hộ Quốc Thần Vương, lập thông thường ở cửa ngõ sông Như Nguyệt. Còn em là Tiểu Đương Giang Đô Hộ Quốc Thần Vương, lập thông thường ở cửa ngõ sông Nam Bình.

Thời vua Nhân Tông mái ấm Lý, binh Tống nam giới xâm kéo cho tới biên cảnh; vua sai Thái úy Lý Thường Kiệt dựa bờ sông đóng góp cừ nhằm cố thủ. Một tối cơ quân sĩ nghe nhập thông thường nổi tiếng dìm to lớn rằng:

Quả nhiên quân Tống ko tấn công vẫn tan tung. Thần chiêm bao rõ nét, mảy lông sợi tóc chẳng sai.^[20]

Theo Bửu Diên Nguyễn-Phúc, Thị Hoàng Anh Phạm (2003)

Năm 1076, rộng lớn 30 vạn quân mái ấm Tống (Trung Quốc) vì thế Quách Quỳ lãnh đạo xâm lăng Đại Việt (tên nước VN thời đó). Lý Thường Kiệt lập chống tuyến bên trên sông Như Nguyệt (sông Cầu) nhằm ngăn địch. Quân của Quách Quỳ tấn công cho tới sông Như Nguyệt thì bị ngăn.^[21] đa phần trận quyết đấu kịch liệt vẫn xẩy ra bên trên trên đây tuy nhiên quân Tống không vấn đề gì vượt lên được chống tuyến Như Nguyệt, đành đóng góp trại hóng viện binh hỗ trợ. Đang tối, Lý Thường Kiệt cho tất cả những người nhập thông thường thờ Trương Hống, Trương Hát ở phía nam giới bờ sông Như Nguyệt, fake thực hiện thần phát âm vang bài xích thơ bên trên.^[22] Nhờ thế lòng tin đấu sĩ lên cực kỳ cao. Lý Thường Kiệt ngay lập tức mang đến quân vượt lên sông, tổ chức triển khai một trận quyết đấu, tấn công trực tiếp nhập trại giặc. Phần vì thế bất thần, phần vì thế sĩ khí quân Đại Việt đang được lên, quân Tống kháng nâng yếu hèn ớt, số bị bị tiêu diệt, bị thương vẫn rộng lớn vượt lên nửa. Lý Thường Kiệt ngay lập tức cho tất cả những người sang trọng nghị hòa, phanh đàng mang đến quân Tống rút quân về nước, lưu giữ vững vàng giáo khu nước Đại Việt.

Ý nghĩa nhị câu thơ cuối và đối tượng người sử dụng của bài xích thơ

Trong câu thơ cuối của bài xích thơ Nam quốc tát hà sở hữu đại kể từ nhân xưng thứ bậc nhị số nhiều "nhữ đẳng" 汝等. Trong những phiên bản dịch thơ của bài xích thơ này kể từ nhữ đẳng đều được dịch là chúng bay hoặc chúng mày. Theo Nguyễn Hùng Vĩ và Nguyễn Sơn Phong "nhữ đẳng" 汝等 nhập câu thơ cuối của bài xích thơ Nam quốc tát hà là chỉ quân Đại Việt, đối tượng người sử dụng của bài xích thơ là quân Đại Việt, ko nên quân Tống, ý của nhị câu thơ cuối của bài xích thơ là vì sao quân giặc cho tới xâm phạm nhưng mà những ngươi (quân Đại Việt) lại cam lòng chịu đựng thất bại.^[11][23][24]

Dịch thơ

Bản dịch thơ của Trần Trọng Kim:^[25]

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Rành rành tấp tểnh phận bên trên sách trời

Cớ sao lũ giặc sang trọng xâm phạm

Chúng cất cánh sẽ ảnh hưởng tấn công tơi bời.

Bản dịch thơ của Trần Trọng Kim từng được đi vào nhập sách giáo khoa trung học tập của học viên VN tuy nhiên tiếp sau đó vẫn bị loại bỏ quăng quật. Theo Trương Phan Việt Thắng phiên bản dịch thơ của Trần Trọng Kim bị loại bỏ quăng quật ngoài sách giáo khoa hoàn toàn có thể là vì thế yếu tố chủ yếu trị, Trần Trọng Kim là "một trí thức ko nằm trong phe cách mệnh, là Thủ tướng mạo "Chính phủ bù nhìn""^[26][27].Tuy nhiên, phiên bản dịch đó lại là phiên bản được nổi tiếng nhất vì thế sở hữu vần điệu dễ dàng lưu giữ, được thông dụng thoáng rộng.^[28]

Bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân:^[25]

Núi sông Nam Việt vua Nam ở

Vằng vặc sách trời phân tách xứ sở

Giặc dữ cớ sao phạm cho tới đây

Chúng mi chắc chắn nên vỡ.

Bản dịch thơ bên trên của Lê Thước và Nam Trân được đi vào nhập sách giáo khoa Ngữ văn 7, luyện 1 vì thế Nhà Xuất phiên bản giáo dục và đào tạo VN xuất phiên bản năm 2003 (sách được tái mét phiên bản rất nhiều lần sau đó) tuy nhiên những người dân biên soạn sách giáo khoa Ngữ văn 7 dường như không dẫn lại trúng vẹn toàn văn phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân nhưng mà sửa câu đầu của phiên bản dịch thư từ Núi sông Nam Việt vua Nam ở trở nên Sông núi nước Nam vua Nam ở.^[25]

Theo ông Nguyễn Khắc Phi, Tổng công ty biên sách giáo khoa Ngữ văn 7, luyện 1, toàn thể hội đồng biên soạn sách vẫn đồng tình sửa lại câu thơ đầu nhập phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân vì thế "nước tớ ko khi nào sở hữu quốc hiệu Nam Việt". Cũng theo đòi ông Phi "Nguyên tắc biên soạn sách giáo khoa ở việt nam tương đương quốc tế, được cho phép người biên soạn sở hữu quyền thay thế sửa chữa mang đến thích hợp nội dung".^[29]

Ông Phạm Văn Tuấn (nhân viên Viện Nghiên cứu vớt Hán Nôm) nhận định rằng việc những người dân biên soạn sách Ngữ văn 7, luyện 1 sửa lại phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân là sự việc thực hiện ko trúng, ko trang nghiêm, ko khoa học tập. Đã dẫn thì nên dẫn trúng vẹn toàn văn, dẫn sai là ko tôn trọng người sáng tác của phiên bản dịch thơ, ko tôn trọng người phát âm, người học tập. Những người biên soạn dường như không dẫn trúng vẹn toàn văn phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân, ko ghi ai là kẻ vẫn sửa câu Núi sông Nam Việt vua Nam ở trở nên Sông núi nước Nam vua Nam ở. Theo ông Tuấn những người dân biên soạn sách còn nếu không thể dẫn trúng vẹn toàn văn phiên bản dịch thơ của những người không giống thì nên tự động bản thân dịch.^[30]

Bản dịch thơ của Nguyễn Tri Tài:^[10]

Xem thêm: ảnh màn hình khóa cute

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Sách trời tấp tểnh phận vẫn rõ rệt ràng

Cớ sao giặc dữ dám xâm phạm

Chờ đấy loại bây tiếp tục nhừ tan.

Ghi chú

Thư mục

• Đại Việt sử ký toàn thư; Soạn fake Lê Văn Hưu, Ngô Sĩ Liên,... Dịch fake Viện Sử học tập Việt Nam; Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập xã hội, 1993.
• Lĩnh Nam chích quái, biên soạn fake Trần Thế Pháp, Tân gắn Vũ Quỳnh, Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập xã hội Hà Nội Thủ Đô, 1993.
• Việt năng lượng điện u linh; biên soạn fake Lý Tế Xuyên, dịch fake Lê Hữu Mục, Nhà Xuất phiên bản Dâng Lạc.
• Lịch sử văn học tập Việt Nam, Tập 1. Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập Xã hội.
• Bửu Diên Nguyễn-Phúc, Thị Hoàng Anh Phạm (2003). Quê hương thơm hoài niệm.

Chú thích